Kazanlar

Kazanlar periyodik kontrol süreçleri, iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliklerine uygun olarak yapılması gereken bir işlemdir. Bu kontroller, kazanın güvenli çalışmasını sağlamak, arızaları önlemek ve olası kazaların önüne geçmek amacıyla düzenli aralıklarla gerçekleştirilir.

Türkiye’de kazanların periyodik kontrolleri, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı olarak çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Yönetmeliğe göre, basınçlı ekipmanların (örneğin buhar kazanları, sıcak su kazanları, kompresörler) belirli aralıklarla kontrol edilmesi zorunludur.

Kazanlar Periyodik Kontrol Süresi ve Sıklığı

  • Kazanların periyodik kontrolü genellikle yılda bir kez yapılır. Ancak ekipmanın üretici talimatlarında veya risk değerlendirmesinde farklı bir süre belirtilmişse bu süre esas alınabilir.
  • Kontrol sıklığı, kazanın kullanım koşulları, çalışma basıncı, sıcaklık seviyesi ve işletme koşullarına bağlı olarak değişebilir.

Kazanların Periyodik Kontrollerini Kim Yapar?

  • Makine mühendisleri
  • Makine teknikerleri
  • Yetkili test ve muayene kuruluşları.

Kontrol Kapsamı

  1. Görsel Muayene:
    • Kazanın dış yüzeyinde çatlak, paslanma ya da deformasyon var mı?
    • Güvenlik vanaları, basınç göstergeleri, su seviye göstergeleri çalışır durumda mı?
  2. Basınç Testi:
    • Kazanın tasarım basıncı altında dayanıklılığı test edilir.
    • Sızdırmazlık kontrolü yapılır.
  3. Fonksiyonel Testler:
    • Emniyet ventili, basınç göstergesi ve kontrol sistemlerinin doğru çalışıp çalışmadığı kontrol edilir.
  4. Temizlik ve Bakım:
    • Kazanın iç temizliği ve kireçlenme kontrolü yapılır.

Periyodik Kontrol Sonrası Raporlama

  • Kazanın tipi ve seri numarası
  • Kontrolün yapıldığı tarih ve bir sonraki kontrol tarihi
  • Tespit edilen uygunsuzluklar ve öneriler
  • Kontrolü yapan kişinin adı, imzası ve yetki belgeleri

Periyodik Kontrole İlişkin Önemli Hususlar

  • Periyodik kontroller sırasında tespit edilen uygunsuzluklar, kazanın kullanılmaması gereken durumlar olarak rapor edilir.
  • Kazanın güvenli bir şekilde kullanılabilmesi için tespit edilen sorunların giderilmesi zorunludur.

Kazan Periyodik Kontrol Standartları 

1. TS EN 13445

Basınçlı Ekipmanlar için Tasarım ve İmalat

  • Basınçlı kapların tasarımı, imalatı ve uygunluk değerlendirme kriterlerini belirler.
  • Kazanlarda kullanılan malzemelerin dayanıklılığı, tasarım basıncı ve sıcaklık aralıkları bu standarda göre değerlendirilir.

2. TS EN 12953

Silindirik Kazanlar için Standardı

  • Su borulu ve duman borulu kazanların tasarım, imalat, test ve denetim süreçlerini kapsar.
  • Basınç dayanımı ve güvenlik aksesuarlarının uygunluğu bu standarda göre incelenir.

3. TS EN 3834

Metal Malzemelerin Kaynaklı İmalatı için Kalite Gereklilikleri

  • Kazanların kaynaklı imalat süreçlerindeki kalite standartlarını tanımlar.
  • Kaynaklı bölgelerin test ve denetimleri bu standarda göre yapılır.

4. TS EN 10216 ve TS EN 10217

Basınçlı Boru Sistemleri için Çelik Borular

  • Kazanlarda kullanılan çelik boruların standartlarını belirler.
  • Malzeme dayanıklılığı ve kimyasal özellikler bu standarda göre kontrol edilir.

5. ASME Boiler and Pressure Vessel Code (BPVC)

Kazanlar ve Basınçlı Kaplar için Amerikan Standardı

  • Özellikle uluslararası projelerde tercih edilen bir standarttır.
  • Kazanların güvenliği, tasarımı, üretimi ve test süreçlerini kapsar.

Periyodik Kontrollerde Uygulanan Yönetmelikler

1. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

  • Bu yönetmelik, kazanların periyodik kontrollerinin yılda bir kez yapılmasını zorunlu kılar.
  • Kontroller, yalnızca yetkili kişiler veya akredite kuruluşlar tarafından gerçekleştirilmelidir.

2. Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği (2014/68/AB)

  • Basınçlı ekipmanların tasarım, üretim ve uygunluk değerlendirme kriterlerini belirler.
  • CE işareti taşıyan kazanların bu yönetmeliğe uygun olması gerekir.

3. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

  • İş sağlığı ve güvenliği kapsamında, işyerlerinde kullanılan kazanların düzenli olarak kontrol edilmesini zorunlu kılar.

Periyodik Kontrollerde İncelenen Hususlar

  1. Görsel Muayene
    • Kazanın dış yüzeyi, bağlantı elemanları, sızdırmazlık elemanları.
    • Korozyon, deformasyon veya çatlak kontrolü.
  2. Emniyet Donanımları
    • Emniyet ventilleri, basınç göstergeleri, su seviye göstergeleri.
    • Donanımların doğru çalışıp çalışmadığının testi.
  3. Basınç Testi
    • Hidrostatik test: Tasarım basıncının 1,5 katı ile gerçekleştirilir.
    • Sızdırmazlık kontrolü yapılır.
  4. Fonksiyonel Testler
    • Otomasyon sistemleri ve kontrol devrelerinin testi.
    • Isıtma sistemi ve brülör performansı.

Kazan Türleri 

Kullanılan akışkanın özelliğine göre

  • Sıcak Su Kazanı
  • Kızgın Su Kazanı
  • Kızgın Yağ Kazanı
  • Buhar Kazanı

Yapılışlarına göre

  • Döküm Kazanlar (Dökme dilimli)
  • Çelik Kazanlar

Kazanın biçim açısına göre

  • Yarım Silindirik Kazan
  • Tam Silindirik Kazan
  • Prizmatik Paket Kazan

Yanma odasının basıncına göre

  • Karşı Basınçlı Kazan

“Daha ayrıntılı bilgi için Periyodik Kontrol Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”