ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi 

Ürün karbon ayak izi, bir ürünün yaşam döngüsü boyunca neden olduğu toplam sera gazı emisyonlarının bir ölçüsüdür. Bu ölçüm genellikle karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ifade edilir ve bir ürünün çevresel etkisini değerlendirmek için kullanılır.

Önemi 

  • Çevresel Etkilerin Azaltılması: Ürün karbon ayak izi, çevresel etkileri anlamak ve azaltmak için bir temel sağlar.
  • Sürdürülebilirlik: Şirketlerin daha sürdürülebilir üretim ve tüketim yöntemleri benimsemesine yardımcı olur.
  • Tüketici Bilinci: Tüketiciler, çevreye daha az zarar veren ürünleri tercih edebilir.

ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzinin Amaçları

  1. Sera Gazı Emisyonlarının Ölçülmesi: Ürünlerin yaşam döngüsü boyunca oluşan sera gazı emisyonlarının hesaplanmasını sağlamak.
  2. Küresel Tutarlılık: Karbon ayak izi hesaplamalarında uluslararası düzeyde standart bir yöntem sunmak.
  3. Çevresel Etkileri Azaltmak: Şirketlerin çevresel etkilerini anlamalarına ve azaltmalarına yardımcı olmak.
  4. Şeffaflık ve Güvenilirlik: Tüketicilere ve paydaşlara karbon ayak izi bilgilerini şeffaf ve güvenilir bir şekilde sunmak.

ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzinin Kapsamı

  • Ürün Yaşam Döngüsü: Ürünün hammadde temininden bertarafına kadar olan tüm süreçler (hammadde çıkarımı, üretim, dağıtım, kullanım, atık yönetimi).
  • Karbon Ayak İzi Hesaplama: Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) metodolojisine dayanır ve ISO 14040 ve ISO 14044 standartlarını temel alır.
  • Karbondioksit Eşdeğeri (CO₂e): Tüm sera gazı emisyonları, karbondioksit eşdeğeri biriminde ifade edilir.

ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzinin Faydaları

  1. Standartlaştırma: Şirketlerin karbon ayak izi hesaplamalarında ortak bir metodoloji kullanmasını sağlar.
  2. Sürdürülebilirlik Çalışmaları: Çevresel sürdürülebilirlik stratejilerini geliştirmeye katkıda bulunur.
  3. Pazar Değeri: Karbon ayak izi düşük ürünler, çevreye duyarlı tüketiciler için bir rekabet avantajı sunar.
  4. Yasal Uyumluluk: Karbon emisyonlarını azaltmayı hedefleyen yerel ve uluslararası düzenlemelere uyum sağlar.

ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi Hangi Sektörler İçin Kullanılır

ISO 14067, her sektörde uygulanabilir ve özellikle çevresel etkilerini azaltmayı hedefleyen üretim, lojistik, enerji ve tüketim malları sektörlerinde yaygın olarak kullanılır.

Bu standart, şirketlerin çevreye olan etkilerini yönetmek ve daha sürdürülebilir bir üretim modeli oluşturmak için önemli bir araçtır.

ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi Hesaplaması

Ürün karbon ayak izi hesaplaması, bir ürünün yaşam döngüsü boyunca neden olduğu toplam sera gazı emisyonlarının belirlenmesi sürecidir. Bu hesaplama, ISO 14067 gibi uluslararası standartlara uygun olarak gerçekleştirilir ve genellikle şu adımları içerir:

1. Sistem Sınırlarının Belirlenmesi

  • Ürünün yaşam döngüsü hangi aşamalarını analiz edeceğinizi tanımlayın.
    • Kapsamlı Hesaplama: Hammaddeden atık yönetimine kadar tüm yaşam döngüsünü kapsar (hammadde çıkarımı, üretim, lojistik, kullanım, atık bertarafı).
    • Sınırlı Hesaplama: Belirli aşamalara odaklanabilir (ör. sadece üretim veya taşıma).

2. Veri Toplama

Her aşama için gerekli veriler toplanır. Bu veriler doğrudan ölçümlere veya güvenilir kaynaklardan elde edilen verilere dayanır:

  • Hammadde: Hammaddelerin temini ve işlenmesi sırasında salınan emisyonlar.
  • Üretim Süreci: Üretimde kullanılan enerji, malzeme, su ve yardımcı kaynaklar.
  • Taşıma ve Lojistik: Ürünlerin tedarik zinciri boyunca taşınması sırasında oluşan emisyonlar.
  • Kullanım: Ürünün ömrü boyunca kullanım sırasında oluşan emisyonlar (örneğin, elektrik tüketimi).
  • Atık Yönetimi: Ürün ömrü sonunda geri dönüşüm, yeniden kullanım veya bertaraf sırasında oluşan emisyonlar.

3. Sera Gazı Türlerinin Belirlenmesi

  • Hesaplama sadece karbondioksit (CO₂) ile sınırlı değildir. Metan (CH₄), azot oksit (N₂O) gibi sera gazları da dikkate alınır.
  • Tüm gazlar karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) birimine dönüştürülür.

4. Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) Uygulama

  • ISO 14040 ve ISO 14044 standartlarına uygun olarak bir yaşam döngüsü değerlendirmesi yapılır.
    • Giriş ve Çıkışlar: Kullanılan enerji, hammadde ve üretilen atık miktarlarının belirlenmesi.
    • Etki Değerlendirmesi: Sera gazı emisyonlarının çevresel etkilerinin analiz edilmesi.

5. Hesaplama Araçları Kullanımı

  • Karbon ayak izi hesaplamaları genellikle yazılımlar ve araçlarla yapılır (ör. SimaPro, GaBi, OpenLCA).
  • Standart emisyon faktörleri kullanılır (ör. IPCC verileri, ülke bazlı enerji emisyon faktörleri).

6. Raporlama

  • Hesaplama sonuçları şeffaf bir şekilde raporlanmalıdır.
  • Rapor, aşağıdaki bilgileri içermelidir:
    • Hesaplama metodolojisi ve kullanılan standartlar.
    • Kullanılan verilerin kaynakları ve varsayımlar.
    • Ürünün her bir yaşam döngüsü aşamasındaki emisyon katkıları.

7. Doğrulama (Opsiyonel)

  • Hesaplama sonuçları üçüncü taraf bir kurum tarafından doğrulatılabilir. Bu, hesaplamanın güvenilirliğini artırır.

Hesaplama Sırasında Ufak Nüanslar:

  • Yerel Veriler Kullanmak: Hesaplama doğruluğu için yerel enerji ve süreç verileri kullanın.
  • Standartlara Uygunluk: ISO 14067 veya PAS 2050 gibi standartları referans alın.
  • Küçük Aşamaları Belirleyin: Büyük resimde hata yapmamak için her aşamayı ayrıntılı analiz edin.

Örnek: Karbon Ayak İzi Hesaplama Adımları (Bir Tişört için)

  1. Hammadde Temini: Pamuk üretimi sırasında kullanılan su, enerji ve gübrelerden kaynaklanan emisyonlar.
  2. Üretim: Fabrikada yapılan işleme (ör. boyama, kesme) sırasında harcanan enerji.
  3. Lojistik: Ürünün taşınması sırasında kullanılan yakıt.
  4. Kullanım: Tişörtün yıkanması ve kurutulması sırasında harcanan enerji.
  5. Atık Yönetimi: Tişört ömrünü tamamladıktan sonra geri dönüşüm veya bertaraf sırasında oluşan emisyonlar

Bu süreç, ürünlerin çevresel etkilerinin daha iyi anlaşılmasına ve bu etkilerin azaltılmasına yardımcı olur.

ISO 14067 Ürün Karbon Ayak İzi Doğrulama/Doğrulatma

Ürün karbon ayak izi doğrulaması, hesaplanan karbon ayak izi verilerinin bağımsız bir üçüncü taraf tarafından incelenmesi ve doğrulanması sürecidir. Bu süreç, hesaplamaların uluslararası standartlara uygunluğunu ve sonuçların doğruluğunu teyit etmeyi amaçlar. Doğrulama, şirketlerin şeffaflık sağlamasına, güvenilirlik kazanmasına ve karbon ayak izini azaltma hedeflerini desteklemesine yardımcı olur.

Doğrulama Süreci Adımları

  1. Hesaplama Metodolojisinin İncelenmesi

    • Kullanılan metodolojinin uluslararası standartlara uygun olup olmadığı değerlendirilir.
      • ISO 14067: Ürün karbon ayak izi hesaplama standardı.
      • ISO 14040 / ISO 14044: Yaşam döngüsü değerlendirmesi (LCA) standartları.
    • Hesaplamalarda kullanılan varsayımlar, sınırlar ve veri kaynakları detaylı şekilde incelenir.

  1. Veri Toplama ve Kontrol

    • Hesaplamalarda kullanılan veri setlerinin doğruluğu kontrol edilir.
    • Verilerin kaynağı, güncelliği ve güvenilirliği değerlendirilir:
      • Doğrudan ölçümlerden elde edilen veriler.
      • İkinci el veriler (örneğin, literatürden alınan emisyon faktörleri).
    • Eksik veya hatalı veri kullanımı belirlenir ve gerekirse alternatifler önerilir.

  1. Hesaplama Kontrolü

    • Karbon ayak izi hesaplamalarının doğruluğu ve tutarlılığı incelenir.
    • Emisyon faktörleri, enerji tüketimi, taşıma mesafeleri gibi kritik girdilerin uygunluğuna bakılır.
    • Yazılım veya hesaplama araçlarının doğru kullanılıp kullanılmadığı doğrulanır.

  1. Sistem Sınırlarının Değerlendirilmesi

    • Ürünün yaşam döngüsü boyunca hangi aşamaların dahil edildiği kontrol edilir.
      • Örneğin, yalnızca üretim ve taşıma mı, yoksa kullanım ve bertaraf da dahil mi?
    • Sınırların hesaplama amacına uygun olup olmadığı teyit edilir.

  1. Raporun İncelenmesi

    • Hesaplama sonuçlarının şeffaf bir şekilde raporlanıp raporlanmadığı kontrol edilir.
    • Raporlama, karbon ayak izi bileşenlerinin detaylı olarak açıklanmasını içermelidir:
      • Hangi yaşam döngüsü aşamasında ne kadar emisyon gerçekleştiği.
      • Varsayımlar ve belirsizlikler.

  1. Yerinde Denetim (Opsiyonel)

    • Ürünün üretim, taşıma veya kullanım süreçlerinin fiziksel olarak gözlemlenmesi gerekebilir.
    • Gerçek süreçlerin raporlanan verilere uygun olup olmadığı değerlendirilir.

  1. Doğrulama Raporunun Hazırlanması

    • Üçüncü taraf doğrulama kuruluşu, hesaplamaların standartlara uygun olup olmadığını ve verilerin doğruluğunu belgeleyen bir rapor sunar.
    • Rapor, ürünün karbon ayak izinin doğru ve güvenilir olduğuna dair bir sertifika veya onay içerebilir.

Üçüncü Taraf Doğrulayıcılar

Doğrulama genellikle akredite bir kurum tarafından yapılır. Bu tür kurumlar şunlardır:

  • Akreditasyon Kuruluşları: Ülke bazlı akreditasyon kurumları.
  • Karbon Sertifikasyon Programları:
    • PAS 2050.
    • GHG Protocol.
    • Carbon Trust.

Doğrulamanın Önemi

  1. Güvenilirlik: Ürünün karbon ayak izi hesaplamalarının bağımsız bir şekilde doğrulanması, müşterilere ve paydaşlara güven verir.
  2. Yasal Uyum: Bazı ülkelerde ve sektörlerde karbon ayak izi doğrulaması yasal gereklilik olabilir.
  3. Rekabet Avantajı: Doğrulanmış karbon ayak izi, çevresel açıdan duyarlı tüketicilere hitap eden bir pazarlama avantajı sağlar.
  4. Hedef Yönetimi: Doğru verilerle karbon azaltma hedefleri daha etkili şekilde belirlenir ve izlenir.

Başarı İçin İpuçları

  • Erken Planlama: Karbon ayak izi doğrulamasını ürün geliştirme sürecinin erken aşamalarında planlayın.
  • Standartlara Bağlılık: Hesaplamaların başından itibaren uluslararası standartlara uygun yapılmasını sağlayın.
  • Doğru Veriler: Ölçümlerinizi ve veri kaynaklarınızı detaylı bir şekilde belgeleyin.

Bu süreç, ürün karbon ayak izinin güvenilirliğini artırarak şirketlerin çevresel sorumluluk hedeflerine katkıda bulunur.

“Daha ayrıntılı bilgi için Sürdürülebilirlik Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”