Basınçlı kaplar faydalı depolama sistemleri olduğu gibi tehlikelerde barındırmaktadırlar. Düzenli bakım ve periyodik kontrollerle bu tehlikeler ortadan kaldırılabilir. Basınçlı kaplar içinde barındırdığı ürüne, sıcaklığa, şekline vb. gibi özelliklere göre sınıflandırılmaktadırlar.

Periyodik kontroller 1973 yılında yayınlanan İş Güvenliği Tüzüğü iş başlamış olup 20.06.2012 tarihinde yayınlanan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ve buna bağlı 25.04.2013 tarihinde yayınlanan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği il daha detaylı olarak ele alınmıştır. Tüzükte daha önce ele alınmamış konuların genel hatları çizilmiş, periyodik kontrole genel bir bakış ve perspektifle yaklaşılmıştır. Yönetmelik ile birlikte, periyodik kontrole yaklaşım daha profesyonel hale getirilmiş olup bu alandaki ilerlemeler hız kesmeden devam etmiştir.

Basınçlı Kaplar Periyodik Kontrollerin Amacı

• İş güvenliğini sağlamak
• Olası arızaları önceden tespit etmek
• Basınçlı kapların verimli çalışmasını sürdürmek
• Yasal gerekliliklere uygunluğu sağlamak

Hangi Ekipmanlar Kontrole Tabi

1. Kazanlar ve basınçlı kaplar:
   • Buhar kazanları
   • Kızgın yağ kazanları
   • Hava tankları
   • Kompresörler
2. Tüp ve tank sistemleri:
   • LPG tankları
   • Gaz dolum tesisatı ekipmanları
3. Diğer basınçlı ekipmanlar:
   • Hidroforlar
   • Dondurucu gaz depolama tankları

Kontrol sıklığı Ne Olmalıdır

• Genel Kural: Basınçlı kaplar yılda en az bir kez kontrol edilmelidir. Ancak kullanım sıklığı, çevresel koşullar veya ekipmanın üretici tavsiyelerine göre bu süre değişebilir.
• Örneğin, sürekli kullanılan ve aşındırıcı ortamda çalışan kaplar daha sık kontrol gerektirebilir.

Basınçlı Kaplar Periyodik Kontrolünü Kimler Yapabilir

• Basınçlı kapların periyodik kontrolü, makine mühendisleri, makine teknikerleri veya bu konuda uzmanlaşmış yetkili teknik personel tarafından yapılmalıdır.
• Kontrolü yapan kişinin, ilgili standartlara ve yönetmeliklere hakim olması gerekir.

Kontrol Aşamaları

1. Görsel Muayene:
   • Yüzeydeki çatlaklar, paslanma, deformasyon veya sızdırmazlık problemleri incelenir.
2. Fonksiyonel Kontrol:
   • Emniyet ventilleri, basınç göstergeleri ve diğer ekipmanların çalışabilirliği test edilir.
3. Tahribatsız Muayene:
   • Radyografi, ultrasonik test gibi yöntemlerle malzeme bütünlüğü kontrol edilir.
4. Basınç Testleri:
   • Hidrostatik test gibi yöntemlerle ekipmanın dayanıklılığı test edilir.

Kontrol Raporları

• Yapılan kontrollerin sonuçları bir rapor halinde hazırlanır.
• Raporda, ekipmanın kontrol tarihi, yapılan testler, bulunan kusurlar ve önerilen düzeltmeler belirtilir.
• Bu raporlar, ekipman kullanıldığı sürece muhafaza edilmelidir.

Kontrol Standartlar

Basınçlı kapların kontrolünde kullanılan başlıca standartlar şunlardır:

• TS EN 13445 (Basınçlı Kaplar – Tasarım ve İmalat)
• TS EN 12953 (Kazanlar)
• TS EN ISO 9712 (Tahribatsız Muayene)

Bu kontrollerin düzenli olarak yapılması hem yasal bir zorunluluk hem de iş yerinin güvenliği için kritik bir öneme sahiptir.