Sera Gazı 

Sera gazları, atmosferde bulunan ve yeryüzünden yayılan ısıyı tutarak Dünya’nın yüzeyinin ısınmasına neden olan gazlardır. Bu etkiye sera etkisi denir ve doğal bir süreçtir. Ancak, insan faaliyetleri sonucu sera gazlarının atmosferdeki miktarının artması, küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi çevresel sorunlara yol açmaktadır.

Başlıca Sera Gazları:

  1. Karbon dioksit (CO₂): Fosil yakıtların (kömür, petrol, doğal gaz) yanması, ormansızlaşma ve bazı sanayi süreçleriyle artar.
  2. Metan (CH₄): Çöp sahaları, tarım (özellikle hayvancılık), doğal gaz sızıntıları gibi kaynaklardan salınır.
  3. Dinitrojen monoksit (N₂O): Tarım faaliyetleri (gübre kullanımı) ve bazı endüstriyel işlemlerle artar.
  4. Florlu gazlar: Soğutucular, köpük yalıtım malzemeleri ve bazı endüstriyel işlemlerle yayılır (örneğin HFC’ler, PFC’ler ve SF₆).
  5. Su buharı (H₂O): Doğal bir sera gazıdır, ancak insan etkisinden ziyade iklim sistemi tarafından kontrol edilir.

Sera Gazlarının Etkisi

Sera gazları, güneşten gelen kısa dalga radyasyonu geçirir, ancak yeryüzünden yayılan uzun dalga radyasyonu tutar. Bu, Dünya’nın yüzeyinin ve atmosferinin daha sıcak olmasına neden olur. Dengesi bozulduğunda:

  • Okyanus seviyeleri yükselir.
  • Hava olayları daha aşırı hale gelir.
  • Ekosistemler üzerinde olumsuz etkiler görülür.

İnsanların Katkısı

İnsan faaliyetleri sera gazlarının konsantrasyonunu doğal seviyelerin çok ötesine taşımıştır. Özellikle sanayi devriminden bu yana:

  • Fosil yakıtların yanması,
  • Ormansızlaşma,
  • Sanayi ve tarım uygulamaları, sera gazı salınımını artırmıştır. Bu durum, küresel sıcaklıkların hızla artmasına ve iklim sisteminin değişmesine yol açmaktadır.

Sera Gazı Hesaplaması

Sera gazı hesaplaması, belirli bir faaliyetin, ürünün veya süreçlerin atmosfere saldığı toplam sera gazı miktarını belirleme işlemidir. Bu genellikle karbon ayak izi olarak adlandırılır ve genelde karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ifade edilir. Aşağıda sera gazı hesaplamasının genel adımları yer almaktadır,

1. Kaynakların Belirlenmesi

İlk adım, sera gazı emisyonuna neden olan kaynakların tanımlanmasıdır. Bu kaynaklar genelde şu kategorilere ayrılır:

  • Doğrudan emisyonlar (Scope 1): Fosil yakıtların yanması, üretim tesislerinden salınan emisyonlar.
  • Dolaylı enerji emisyonları (Scope 2): Elektrik, buhar, ısı veya soğutma gibi enerji tüketiminden kaynaklanan emisyonlar.
  • Diğer dolaylı emisyonlar (Scope 3): Tedarik zinciri, atık yönetimi, taşımacılık, ürün kullanımı gibi faaliyetlerle ilişkilendirilir.

2. Veri Toplanması

Hesaplama için gerekli veriler toplanır:

  • Yakıt tüketimi: Örneğin, benzin, doğal gaz veya kömür miktarı.
  • Elektrik tüketimi: Kullanılan elektrik miktarı (kilovat-saat cinsinden).
  • Malzeme kullanımı: Örneğin, çimento, gübre veya soğutucu gaz kullanımı.
  • Taşıma: Araç yakıt tüketimi, mesafeler veya lojistik bilgileri.
  • Atık yönetimi: Üretilen atık miktarı ve yönetim yöntemi.

3. Emisyon Faktörlerinin Uygulanması

Her kaynak için belirlenmiş emisyon faktörleri kullanılır. Emisyon faktörleri, birim faaliyet başına salınan sera gazı miktarını ifade eder ve genellikle hükümetler veya uluslararası organizasyonlar tarafından sağlanır.

Örnek Emisyon Faktörleri:

  • 1 litre benzin: 2.31 kg CO₂e
  • 1 kWh elektrik (kömürle üretilmiş): 0.9 kg CO₂e
  • 1 ton çimento üretimi: 0.9 ton CO₂e

4. Karbondioksit Eşdeğerine (CO₂e) Çevirme

Farklı sera gazları, atmosferde farklı derecelerde ısınmaya neden olur. Bu fark, gazların küresel ısınma potansiyeli (GWP) ile ölçülür:

  • CO₂: 1 (referans gaz)
  • Metan (CH₄): 28-34 (CO₂’den 28-34 kat daha etkili)
  • Dinitrojen monoksit (N₂O): 298
  • Florlu gazlar: Binlerce kat daha etkili olabilir.

Her gazın miktarı, GWP’siyle çarpılarak CO₂ eşdeğerine dönüştürülür.

5. Sonuçların Toplanması

Tüm kaynaklardan gelen CO₂e miktarları toplanarak toplam sera gazı emisyonu bulunur.

6. Hesaplama Araçları

Sera gazı emisyonlarını hesaplamak için çeşitli çevrimiçi araçlar ve yazılımlar mevcuttur:

  • Karbon Hesaplama Araçları: Ücretsiz ve kurumsal karbon ayak izi hesaplamaları için tasarlanmıştır.
  • ISO 14064 ve GHG Protokolü: Uluslararası standartlara göre detaylı hesaplama yöntemleri sunar.

Bu tür bir hesaplama, bireysel, kurumsal veya sektörel düzeyde çevresel etkileri anlamak ve azaltma stratejileri geliştirmek için kullanılabilir.

Sera Gazı Doğrulama / Doğrulatma

Sera gazı doğrulaması, bir kuruluşun sera gazı emisyon raporlarının bağımsız bir taraf tarafından doğruluğunun ve güvenilirliğinin değerlendirilmesi sürecidir. Bu süreç, emisyonların uluslararası standartlara (örneğin, ISO 14064, GHG Protokolü) uygun olarak raporlanmasını ve güvenilir veriler sunulmasını sağlar.

1. Kapsam ve Hedeflerin Belirlenmesi

Doğrulama süreci, doğrulama yapılacak sera gazı raporunun kapsamını belirleyerek başlar:

  • Kapsam (Scope): Hangi emisyon kaynakları incelenecek? (Scope 1, Scope 2, Scope 3)
  • Sınırlar: Coğrafi, operasyonel veya organizasyonel sınırlar.
  • Hedefler: Doğrulama neden yapılıyor? Örneğin:
    • Yasal uyumluluk
    • Sertifikasyon
    • Raporlama şeffaflığı

2. Standartlara Uygunluk Kontrolü

Doğrulamanın hangi standartlara göre yapılacağı belirlenir:

  • GHG Protokolü (Greenhouse Gas Protocol): Küresel olarak kabul görmüş bir standart.
  • ISO 14064: Sera gazı raporlaması ve doğrulaması için uluslararası standart.
  • CDP, SBTi gibi girişimler: Daha spesifik sürdürülebilirlik hedefleriyle uyumlu doğrulama.

3. Veri Toplama ve Analiz

Doğrulayıcı, emisyon raporlarında kullanılan verilerin güvenilirliğini kontrol eder:

  • Kaynak veriler: Yakıt tüketimi, enerji kullanımı, lojistik bilgileri.
  • Emisyon faktörleri: Kullanılan emisyon faktörlerinin güncel ve doğru olup olmadığı.
  • Hesaplama yöntemleri: Uygulanan formüllerin standartlara uygunluğu.

İncelenen Belgeler

  • Enerji faturaları, yakıt tüketim raporları, üretim verileri.
  • Ölçüm cihazlarının kalibrasyon kayıtları.
  • Emisyon faktörleri kaynakları ve hesaplama yazılımları.

4. Yerinde Denetimler

Doğrulayıcılar, gerekli görülmesi halinde tesislerde incelemeler yapar:

  • Operasyonların emisyon raporlarına uygunluğu değerlendirilir.
  • Veri toplama süreçleri ve kullanılan ölçüm cihazları incelenir.

5. Hata ve Uyumsuzlukların Belirlenmesi

Doğrulayıcılar, raporlanan verilerdeki hataları veya uyumsuzlukları belirler. Örnek sorunlar:

  • Eksik veri veya yanlış metodoloji kullanımı.
  • Yanlış emisyon faktörlerinin uygulanması.
  • Süreçlerin uluslararası standartlara uygun olmaması.

6. Doğrulama Raporunun Hazırlanması

Doğrulayıcı, değerlendirme sonuçlarını detaylı bir rapor halinde sunar:

  • Pozitif Sonuç: Raporun doğruluğu onaylanır ve bir doğrulama sertifikası verilir.
  • Olumsuz Sonuç: Uygunsuzluklar belirtilir ve bunların düzeltilmesi için tavsiyeler sunulur.

7. Düzeltici Faaliyetler ve Yeniden İnceleme

Eğer uyumsuzluklar tespit edilirse, kuruluş düzeltici faaliyetlerde bulunur. Doğrulayıcılar, gerekli görülmesi halinde bu düzeltmeleri yeniden inceleyebilir.

8. Bağımsızlık ve Şeffaflık İlkesi

Sera gazı doğrulayıcıları, değerlendirme sürecinde tarafsız olmalı ve çıkar çatışmalarından kaçınmalıdır.

9. Doğrulama Sertifikası

Doğrulama tamamlandıktan sonra, uygunluğu kanıtlayan bir sertifika veya doğrulama beyanı düzenlenir. Bu belge, kuruluşun raporlamalarının güvenilirliğini ve şeffaflığını kanıtlar.

Sera Gazı Belgelendirme Süreci

Sera gazı belgelendirme süreci, bir kuruluşun sera gazı emisyonlarını ölçümlediğini, raporladığını ve uluslararası standartlara uygun şekilde yönettiğini kanıtlamak için yürütülen bir sertifikasyon sürecidir. Bu süreç, genellikle bağımsız bir üçüncü taraf tarafından gerçekleştirilir ve kuruluşun sera gazı yönetimi uygulamalarının güvenilirliğini artırır.

1. Hazırlık ve Planlama

  • Standart Seçimi: Belgelendirme hangi standartlara göre yapılacak?
    • ISO 14064 (sera gazı hesaplama ve raporlama için uluslararası standart).
    • GHG Protokolü (Greenhouse Gas Protocol) gibi global metodolojiler.
    • Yerel ve sektörel düzenlemeler.
  • Kapsam Belirleme:
    • Kapsam 1 (Scope 1): Doğrudan emisyonlar (tesislerde fosil yakıtların yanması vb.).
    • Kapsam 2 (Scope 2): Dolaylı enerji emisyonları (elektrik tüketimi vb.).
    • Kapsam 3 (Scope 3): Tedarik zinciri, lojistik, ürün kullanımı gibi diğer dolaylı emisyonlar.
  • Sınırların Tanımlanması: Coğrafi, operasyonel veya organizasyonel sınırların belirlenmesi.

2. Sera Gazı Hesaplaması ve Raporlama

Kuruluşun sera gazı emisyonları, belirlenen standartlara göre hesaplanır ve raporlanır:

  • Veri Toplama: Yakıt tüketimi, elektrik kullanımı, lojistik ve diğer faaliyetlerle ilgili veriler toplanır.
  • Hesaplama: Emisyonlar, standart emisyon faktörleri kullanılarak hesaplanır.
  • Raporlama: Hesaplamaların sonuçları, detaylı bir sera gazı envanteri raporuna dönüştürülür. Raporun içermesi gereken bilgiler:
    • Metodoloji ve emisyon faktörleri.
    • Her kapsam için emisyon miktarları (CO₂e cinsinden).
    • Verilerin kaynakları ve doğruluk kontrolü.

3. Bağımsız Doğrulama

Sera gazı raporunun doğruluğu, akredite bir doğrulama kuruluşu tarafından değerlendirilir:

  • Doğrulayıcı kuruluş, raporda yer alan verilerin standartlara uygun olup olmadığını inceler.
  • Gerektiğinde tesis ziyaretleri ve yerinde incelemeler yapılır.
  • Tespit edilen eksiklikler veya uyumsuzluklar düzeltilmek üzere raporlanır.

4. Belgelendirme Başvurusu

Doğrulama aşamasından sonra, kuruluş seçilen belgelendirme kuruluşuna başvurur.

  • Raporlama ve doğrulama sonuçlarının belgelendirme kuruluşuna sunulması.

5. Belgelendirme Denetimi

Belgelendirme kuruluşu, sera gazı yönetim sisteminin ve raporlamasının uygunluğunu denetler:

  • Dokümantasyon İncelemesi: Sera gazı envanteri, raporlar, hesaplamalar ve diğer belgeler incelenir.
  • Saha Denetimi: Tesislerdeki uygulamalar, veri toplama yöntemleri ve emisyon kaynakları doğrulanır.
  • Uyumluluk Kontrolü: Sistem, seçilen standartlara (ör. ISO 14064) uygunluk açısından değerlendirilir.

6. Belgelendirme Kararı

Belgelendirme kuruluşu, denetim sonuçlarına dayanarak karar verir:

  • Olumlu Karar: Kuruluşun sera gazı emisyonlarını doğru bir şekilde yönettiği ve raporladığı onaylanır. Sertifika düzenlenir.
  • Olumsuz Karar: Uyumsuzlukların giderilmesi için kuruluş bilgilendirilir ve düzeltmelerden sonra yeniden denetim yapılabilir.

7. Sertifikasyon ve Raporlama

Başarılı bir denetimden sonra, kuruluş sera gazı belgesini alır:

  • Sertifika, genellikle 3 yıl geçerlidir ancak ara her yıl gerçekleşecek olan denetimlerle doğrulama yapılır.
  • Kuruluş, sera gazı sertifikasını kamuya açık sürdürülebilirlik raporlamalarında veya yasal düzenlemelerde kullanabilir.

8. Sürekli İyileştirme

Belgelendirme süreci tamamlandıktan sonra kuruluş, sera gazı yönetim sistemini geliştirmeye devam etmelidir:

  • Yeni hedefler belirlenir (örneğin, emisyonları %20 azaltmak).
  • Yıllık emisyon ölçümleri yapılır ve raporlanır.
  • Ara denetimlerle sürekli uyum sağlanır.

Neden Sera Gazı Belgesi Alınır?

  • Yasal Uyum: Yerel ve uluslararası çevre düzenlemelerine uyum sağlamak.
  • Şeffaflık ve Güven: Yatırımcılar, müşteriler ve diğer paydaşlara çevresel sorumluluk kanıtı sunmak.
  • Rekabet Avantajı: Düşük karbon salımıyla marka değerini artırmak.
  • İklim Değişikliği ile Mücadele: Sürdürülebilirlik hedeflerine katkıda bulunmak.

Sera Gazı Belgelisinin Kuruluşunuza Avantajları

Sera gazı belgesi, bir kuruluşun sera gazı emisyonlarını doğru bir şekilde ölçtüğünü, raporladığını ve yönettiğini kanıtlayan bir sertifikadır. Bu belgeyi almak, hem çevresel hem de ticari birçok avantaj sağlar. İşte sera gazı belgesinin başlıca avantajları:

1. Çevresel Sorumluluk ve Sürdürülebilirlik

  • İklim Değişikliği ile Mücadele: Sera gazı emisyonlarını izlemek ve azaltmak, kuruluşun iklim değişikliğiyle mücadelede aktif bir rol üstlendiğini gösterir.
  • Sürdürülebilirlik Hedefleri: Kuruluşun çevresel sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmasına yardımcı olur.
  • Doğal Kaynakların Korunması: Daha verimli enerji kullanımı ve kaynak yönetimi sağlar.

2. Yasal Uyum ve Risk Yönetimi

  • Yasal Gereklilikler: Çevresel düzenlemelere ve sera gazı raporlama yükümlülüklerine uyumu sağlar.
  • Ceza Riskinin Azaltılması: Yasal uyumsuzluk nedeniyle oluşabilecek cezaları ve yaptırımları önler.
  • Uluslararası Düzenlemelere Uyum: Karbon ticareti ve sınırda karbon düzenlemeleri (örneğin, AB Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması – CBAM) gibi uluslararası düzenlemelere uyum sağlar.

3. Finansal ve Ekonomik Avantajlar

  • Maliyet Tasarrufu: Enerji verimliliğini artırarak ve kaynak israfını önleyerek maliyetleri düşürür.
  • Karbon Kredisi Kazanımı: Karbon piyasalarında ticarete konu olabilecek karbon kredileri oluşturabilir.
  • Yatırım Çekiciliği: Çevresel sorumluluğa önem veren yatırımcılar ve fonlar için daha cazip hale gelir.

4. Rekabet Avantajı

  • Marka İmajı ve Güvenilirlik: Çevresel duyarlılığını kanıtlayan kuruluşlar, müşteriler ve paydaşlar tarafından daha olumlu algılanır.
  • Tüketici Tercihleri: Karbon ayak izini azaltan veya karbon nötr ürünler sunan şirketler, çevre bilincine sahip tüketiciler tarafından tercih edilir.
  • Tedarik Zinciri Uyumu: Çevresel performansa önem veren büyük şirketlerin tedarik zincirine dahil olma şansı artar.

5. Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik

  • Paydaş Güveni: Yatırımcılar, müşteriler ve diğer paydaşlara emisyonların doğru ve şeffaf bir şekilde yönetildiğini kanıtlar.
  • Kurumsal Sosyal Sorumluluk (KSS): Şirketin sosyal sorumluluk hedeflerini destekler ve raporlama süreçlerini iyileştirir.

6. Uluslararası Pazarlarda Rekabet

  • Karbon Düzenlemelerine Uyumluluk: Uluslararası pazarlarda ticaret yapan şirketler için karbon düzenlemelerine uyum sağlar (örneğin, Avrupa Birliği CBAM mekanizması).
  • İhracat Fırsatları: Düşük karbonlu üretim yapan şirketlerin, karbon düzenlemeleri olan ülkelere ihracat yapması kolaylaşır.

7. Operasyonel Verimlilik

  • Veri Tabanlı Yönetim: Sera gazı emisyonlarının ölçülmesi ve izlenmesi, daha iyi karar alma ve kaynak yönetimi sağlar.
  • Teknoloji Kullanımı: Enerji verimli teknolojilere geçişi teşvik eder.

8. Karbon Nötrlük Hedeflerine Ulaşım

  • Sera gazı belgesi, kuruluşların karbon nötr olma veya net sıfır emisyon hedeflerine ulaşmalarını kolaylaştırır. Bu hedefler, birçok şirket için uzun vadeli bir sürdürülebilirlik stratejisinin parçasıdır.

9. Karbon Ticareti ve Gelir Yaratma

  • Karbon Piyasalarına Katılım: Fazla emisyon azaltımları, karbon kredileri olarak ticarete sunulabilir.
  • Yeni Gelir Kaynakları: Karbon ticareti sayesinde ek gelir elde etme potansiyeli sunar.

10. Risklerin Azaltılması

  • İklim Riski Yönetimi: Küresel iklim değişikliğinin yaratabileceği fiziksel, finansal ve itibar risklerini azaltır.
  • Müşteri ve Tedarikçi Talepleri: İklim dostu ürün ve süreçler, müşteri ve tedarikçi taleplerine uyum sağlar.

Sera gazı belgesi, bir kuruluşun hem çevresel hem de ticari başarılarını destekleyen güçlü bir araçtır. Bu belge, kuruluşların iklim değişikliğiyle mücadelede sorumluluk üstlenmesini sağlarken, aynı zamanda yasal uyum, maliyet tasarrufu, rekabet avantajı ve yatırım çekiciliği gibi somut faydalar sunar.

“Daha ayrıntılı bilgi için Sürdürülebilirlik Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”