ISO 26000:2020

ISO 26000:2020, kuruluşların sosyal sorumluluklarını yerine getirirken rehberlik sağlayan kapsamlı bir standarttır. Bu standart, toplumsal sorumluluk (Corporate Social Responsibility – CSR) alanında çalışan bir organizasyon için bir yol haritası sunar. Ancak, ISO 26000 zorunlu bir sertifikasyon gerektirmez; bunun yerine, kuruluşların toplumsal sorumluluklarını daha etkin bir şekilde yerine getirebilmeleri için uygulamaları yönlendiren bir rehber olarak çalışır.

ISO 26000:2020 Sosyal Sorumluluk Temel Amaçları ve Prensipleri

ISO 26000:2020, kuruluşların toplumsal sorumluluklarını anlamalarına ve bu sorumlulukları etkili bir şekilde yerine getirmelerine yardımcı olmayı amaçlar. Bu standart, kuruluşların sadece ekonomik başarıyı değil, aynı zamanda çevresel ve toplumsal etkilerini de göz önünde bulundurmaları gerektiğini savunur. Ayrıca, sadece kâr amacını gütmek yerine, toplumun ve çevrenin faydasını da göz önünde bulunduran daha sürdürülebilir ve etik bir yaklaşım benimsemelerini önerir.

Standart, 7 ana ilkeye dayanır:

Hesap Verebilirlik (Accountability)

Kuruluşlar, faaliyetlerinin topluma, çevreye ve diğer paydaşlara karşı sorumluluğunu kabul etmelidir. Bu, şeffaflık ve açıklıkla sağlanır.

Şeffaflık (Transparency)

Kuruluşlar, faaliyetlerini ve kararlarını şeffaf bir şekilde iletmeli ve paydaşlarının güvenini kazanmalıdır. Bu, doğru bilgi sağlamak ve karar süreçlerini açık tutmak anlamına gelir.

Etik Davranış (Ethical Behavior)

Kuruluşlar, dürüstlük, doğruluk ve adalet ilkeleriyle hareket etmelidir. Her türlü işletme faaliyetinde etik kurallar ön planda olmalıdır.

Paydaşların Saygı Görmesi (Respect for Stakeholder Interests)

Kuruluşlar, tüm paydaşlarının çıkarlarını göz önünde bulundurarak kararlar almalı ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çözümler geliştirmelidir.

Yasal Uyum (Respect for the Rule of Law)

Herhangi bir faaliyet, ulusal ve uluslararası yasal düzenlemelere uygun olmalıdır. Kuruluşlar, yasal çerçevelere saygı göstererek faaliyet yürütmelidir.

Uluslararası Davranış Standartlarına Uyum (International Norms of Behavior)

Kuruluşlar, sadece yerel yasalarla değil, uluslararası düzeydeki davranış normlarına da saygı göstermelidir.

İnsan Haklarına Saygı (Respect for Human Rights)

Kuruluşlar, çalışanlarının ve diğer paydaşlarının temel insan haklarına saygı göstermeli ve bu hakların ihlali konusunda duyarlı olmalıdır.

ISO 26000:2020 Sosyal Sorumluluk Temel Alanları

ISO 26000:2020, kuruluşların sosyal sorumluluklarını yerine getirirken dikkate alması gereken başlıca 7 ana alanı tanımlar:

  1. Organizasyonel Yönetim (Organizational Governance)

    • Bu alan, kuruluşların şeffaf, hesap verebilir ve etik bir şekilde yönetilmesi gerektiğini vurgular.
    • Yönetim yapıları, karar alma süreçleri, kurumsal stratejiler ve kurallar bu başlık altında yer alır.
    • Yöneticilerin toplumsal sorumlulukları göz önünde bulundurarak etkin bir yönetim yapısı oluşturması gereklidir.

  2. Çalışanların Hakları (Fair Labor Practices)

    • Çalışanların haklarının korunması, iş güvenliği, adil ücretlendirme, eşitlik, çeşitlilik ve işyerinde ayrımcılıkla mücadele bu alanda yer alır.
    • Ayrıca, çalışanların sendika kurma ve toplu sözleşme hakları da bu alan içinde değerlendirilir.

  3. Çevresel Sorumluluk (Environmental Responsibility)

    • Çevreyi koruma ve sürdürülebilirlik, ISO 26000’ün önemli odak noktalarındandır.
    • Bu alan, doğal kaynakların korunması, atık yönetimi, enerji verimliliği, su kaynaklarının yönetimi ve iklim değişikliği ile mücadele gibi konuları kapsar.
    • Kuruluşların çevresel etkilerini minimize etme sorumluluğu bulunur.

  4. Toplum Katkıları (Community Involvement and Development)

    • Kuruluşların faaliyet gösterdikleri topluluklara sağladığı katkılar, toplumun gelişimine ve refahına yönelik adımlar bu başlık altında ele alınır.
    • Eğitim, sağlık, altyapı projeleri ve sosyal girişimler gibi toplumsal fayda sağlamak için yapılan çalışmalar burada yer alır.
    • Kuruluşlar yerel topluluklar ile işbirliği yaparak sürdürülebilir gelişim için çaba göstermelidir.

  5. Tüketici Sorunları (Consumer Issues)

    • Tüketicilere karşı sorumluluklar, ürün güvenliği, tüketici hakları, dürüst pazarlama, yanıltıcı reklamcılıkla mücadele gibi alanları kapsar.
    • Ürün ve hizmetlerin güvenli ve etik bir şekilde sunulması, tüketici bilgisi ve mahremiyetine saygı gösterilmesi önemlidir.

  6. İnsan Hakları (Human Rights)

    • İnsan hakları, çalışma koşullarında adalet, ayrımcılıkla mücadele ve çeşitli insan haklarının ihlali konusunda dikkat edilmesi gereken prensipleri içerir.
    • Kuruluşlar, her türlü insan hakları ihlali ile mücadele etmeli, zorla çalıştırma, çocuk işçiliği gibi uygulamalara karşı duyarlı olmalıdır.

  7. Adil İş Uygulamaları (Fair Operating Practices)

    • Bu alan, yolsuzlukla mücadele, rekabetin adil sağlanması, dürüst ticaret ve etik ticaret uygulamalarını içerir.
    • Kuruluşlar, tedarik zincirindeki adil davranışı sağlamalı, yolsuzlukla mücadele etmeli ve dürüstlük ilkeleri doğrultusunda iş yapmalıdır.

ISO 26000:2020 Sosyal Sorumluluk Uygulama Süreci

  1. Toplumsal Sorumluluk Anlayışının Oluşturulması: Kuruluş, toplumsal sorumluluğun ne olduğunu, kendi faaliyetlerinin toplumsal etkilerini ve bu sorumlulukları nasıl yerine getirebileceğini anlamalıdır.
  2. Stratejik Planlama: Kuruluş, belirlediği toplumsal sorumluluk hedeflerine ulaşmak için bir strateji geliştirir. Bu strateji, tüm organizasyonel seviyelerde benimsenmeli ve entegre edilmelidir.
  3. Uygulama ve İzleme: Stratejinin ve uygulamaların devreye alınması, toplumsal sorumluluk projelerinin hayata geçirilmesi, performans göstergelerinin belirlenmesi gereklidir. Bu süreçte izleme ve raporlama mekanizmaları da önemlidir.
  4. Paydaşlarla İletişim: Kuruluşlar, paydaşlarıyla etkili iletişim kurmalı ve onların görüşlerini, geri bildirimlerini dikkate almalıdır.
  5. İyileştirme: Performans değerlendirmeleri ve geribildirimler doğrultusunda sürekli iyileştirme sürecine gidilmelidir.

ISO 26000:2020, kuruluşların sadece ekonomik değil, toplumsal ve çevresel etkilerini de göz önünde bulundurarak sürdürülebilir bir şekilde faaliyet göstermelerine yardımcı olan bir rehberdir. Bu standart, kuruluşların uzun vadeli başarı için sorumlu, etik ve sürdürülebilir uygulamalar benimsemelerini teşvik eder.

ISO 26000:2020 Sosyal Sorumluluk Belgelendirme Süreci

ISO 26000:2020, belgelendirme gerektirmeyen bir rehberlik standardıdır, yani bu standarda dayalı olarak bir kuruluşun ISO 26000 sertifikası alması mümkün değildir. ISO 26000, toplumsal sorumluluk ve sürdürülebilirlik konularında bir yol haritası sunar ve kuruluşların sosyal sorumlulukları nasıl yerine getirebileceğine dair önerilerde bulunur. Ancak, ISO 26000:2020 belgelendirme süreci resmi bir sertifikasyon süreci içermez. Bu nedenle, organizasyonlar bu standardı benimseyebilir ve uygulayabilir, ancak bunun için resmi bir sertifikaya başvuramazlar.

Bununla birlikte, kuruluşlar ISO 26000’e uygunluklarını kendi iç denetimleri, raporlama süreçleri ve paydaşlarla yapılan etkileşimler aracılığıyla gösterebilirler. Bu uygulamaların etkili ve şeffaf bir şekilde yapıldığını kanıtlamak, kuruluşun toplumsal sorumluluk konusundaki taahhütlerini ortaya koyar.

  1. İlk Durum Değerlendirmesi (Self-Assessment)
    • Kuruluş, ISO 26000’ün 7 ana konusunu ve ilkelerini göz önünde bulundurarak mevcut durumu değerlendirir. Bu değerlendirme, sosyal sorumluluk ve sürdürülebilirlik alanındaki mevcut uygulamaları, yönetim stratejilerini ve performansını kapsar.
    • Bu aşama, kuruluşun ISO 26000’e ne kadar uyumlu olduğunu anlamak için önemlidir.
  2. Stratejik Planlama ve Hedef Belirleme
    • Kuruluş, toplumsal sorumlulukla ilgili hedefler belirler. Bu hedefler, çevresel etki, sosyal katkılar, etik uygulamalar ve paydaş memnuniyeti gibi alanlarda olabilir.
    • Plan, her bir bölüm için hedefler, kaynak tahsisi ve takvim belirlemeyi içerir.
  3. Eğitim ve İç İletişim
    • Organizasyonun tüm düzeylerinde çalışanların ISO 26000 ile ilgili eğitim alması önemlidir. Bu eğitim, sosyal sorumluluk anlayışını ve ilgili uygulamaları içermelidir.
    • Kuruluş içindeki paydaşlarla sürekli bir iletişim sağlanmalı, çalışanlar, tedarikçiler ve müşteriler bu uygulamalardan haberdar edilmelidir.
  4. Uygulama ve Entegrasyon
    • Planlanan stratejilerin hayata geçirilmesi ve ISO 26000’in ilkelerinin günlük operasyonlara entegre edilmesi gereklidir.
    • Bu aşama, çevresel sorumluluk, insan hakları, etik iş uygulamaları, toplum katılımı gibi tüm alanlarda aktif bir uygulama sürecini içerir.
  5. Performans İzleme ve Denetim
    • Kuruluş, belirlediği hedeflere ulaşmak için belirli bir izleme ve raporlama süreci oluşturur. İç denetimler ve dış denetimler aracılığıyla performans değerlendirilir.
    • Denetimler, ISO 26000 uygulamalarının ne kadar etkili olduğunu, hangi alanlarda iyileştirmeler yapılması gerektiğini ortaya koyar.
  6. Sürekli İyileştirme
    • ISO 26000, sürekli iyileştirmeyi teşvik eder. Bu, her zaman geri bildirim almayı, izleme sonuçlarına göre aksiyonlar almayı ve standartla uyumlu bir şekilde gelişmeyi ifade eder.
    • Kuruluşlar, izledikleri sosyal sorumluluk stratejilerini periyodik olarak gözden geçirir ve gerekli iyileştirmeleri yapar.

ISO 26000 ve Diğer Sosyal Sorumluluk Sertifikaları

Her ne kadar ISO 26000 belgelendirmeye yönelik bir süreç sunmasa da, bazı kuruluşlar kendi toplumsal sorumluluk uygulamalarını gösterebilmek için diğer sosyal sorumluluk sertifikalarını elde edebilirler. Bunlar arasında şunlar bulunur:

  • SA8000 (Sosyal Sorumluluk Sertifikası): Çalışan hakları, iş güvenliği ve çalışma koşulları konusunda odaklanır.
  • B Corp Sertifikası: Kuruluşların toplumsal ve çevresel etkiyi ekonomik performansla birleştirme çabalarını değerlendirir.
  • ISO 14001 (Çevre Yönetim Sistemi): Çevresel sürdürülebilirlik ve çevre yönetimi konusunda sertifikasyon süreci sunar.
  • ISO 9001 (Kalite Yönetim Sistemi): Kuruluşların kaliteli hizmet ve ürün sunumu ile birlikte, toplumsal sorumluluk konusunda da sorumluluk taşımasını teşvik eder.

ISO 26000 Uygulamasında Başarı için İpuçları

  • Üst Düzey Katılım: Kuruluşun üst yönetimi, ISO 26000 uygulamaları için önemli bir liderlik rolü oynamalıdır. Üst yönetimin desteği, çalışanların da bu uygulamalara katılımını teşvik eder.
  • Paydaş İletişimi: Paydaşlarla etkili bir iletişim ve sürekli geri bildirim mekanizmaları oluşturulmalıdır.
  • Dış Denetimler ve Değerlendirme: Bağımsız değerlendirmeler, kuruluşun sosyal sorumluluk konusundaki performansını objektif bir şekilde değerlendirebilir.

Sonuç olarak, ISO 26000:2020’de belirtilen ilkeleri benimsemek ve uygulamak için belirli bir “belgelendirme süreci” bulunmamaktadır. Ancak, bu standardı uygulamak isteyen kuruluşlar, sürekli iyileştirme yaklaşımıyla sosyal sorumluluk alanındaki performanslarını geliştirebilir ve toplumsal sorumluluklarını daha şeffaf ve etkili bir şekilde yerine getirebilir.

ISO 26000:2020 Sosyal Sorumluluk Standarttı Danışmanlık Süreci

ISO 26000:2020 için danışmanlık süreci, kuruluşların bu standarda uygunluk sağlamak ve toplumsal sorumluluklarını etkili bir şekilde yerine getirmeleri için izleyebilecekleri rehberlik ve destek sürecidir. Danışmanlık süreci, ISO 26000’in sunduğu ilkelerin ve rehberliğin kuruluşların günlük operasyonlarına entegre edilmesine yardımcı olur. Bu süreç, organizasyonun sosyal sorumluluk stratejilerini oluşturmak, uygulamak, izlemek ve sürekli iyileştirmek için bir dizi aşamadan oluşur.

  1. İlk Değerlendirme ve Tanımlama
    • Mevcut Durum Analizi: Danışman, kuruluşun mevcut durumu hakkında bir değerlendirme yapar. Bu aşamada, kuruluşun toplumsal sorumluluk, sürdürülebilirlik ve çevresel sorumluluk gibi alanlardaki mevcut uygulamaları ve süreçleri incelenir.
    • Paydaşlar ile Görüşmeler: Kuruluşun paydaşları (çalışanlar, tedarikçiler, müşteriler, yerel topluluklar, vb.) ile görüşmeler yapılır ve onların beklentileri belirlenir.
    • Hedef Belirleme: Organizasyonun hedefleri net bir şekilde tanımlanır. Bu hedefler, çevresel etkiler, işyeri standartları, etik davranış, toplum katkıları gibi alanlarda olabilir.
  2. Strateji Geliştirme ve Planlama
    • Strateji Geliştirme: Danışman, kuruluşun belirlediği hedeflere ulaşabilmesi için bir yol haritası oluşturur. Bu, ISO 26000’in 7 ana ilkesi ve konu başlıkları doğrultusunda yapılır.
    • Uygulama Planı: Her bir hedef için adımlar belirlenir. Bu adımlar, zaman çizelgeleri, gerekli kaynaklar, sorumlu kişiler ve bütçeler ile desteklenir.
    • İç İletişim ve Eğitim Planı: Kuruluş içindeki tüm seviyelerde eğitimler düzenlenir. Çalışanların, yöneticilerin ve diğer paydaşların sosyal sorumluluk bilinci artırılır.
  3. Uygulama ve Entegrasyon
    • Standartların Entegre Edilmesi: Danışman, ISO 26000’ın ilkelerinin organizasyonun tüm süreçlerine entegre edilmesi için rehberlik eder. Bu, yönetim sistemlerinden üretim süreçlerine kadar geniş bir yelpazeyi kapsar.
    • Sosyal Sorumluluk Uygulamaları: Kuruluşun sosyal sorumluluk uygulamaları devreye sokulur. Çalışan hakları, çevresel sorumluluk, etik iş uygulamaları ve toplum katılımı gibi alanlarda somut adımlar atılır.
    • Dokümantasyon ve Kayıtlar: Süreçlerin düzgün işlediği ve sosyal sorumluluk hedeflerine ulaşıldığına dair gerekli dokümantasyon ve kayıtlar tutulur.
  4. İzleme ve Değerlendirme
    • Performans İzleme: Danışman, kuruluşun belirlediği hedeflere ulaşıp ulaşmadığını izlemek için bir izleme mekanizması kurar. Performans göstergeleri belirlenir ve düzenli olarak izlenir.
    • Dış ve İç Denetimler: Kuruluş, iç denetimler yaparak uygulamalarının etkinliğini gözden geçirir. Ayrıca bağımsız dış denetimler de gerekirse yapılabilir.
    • Geri Bildirim ve Değerlendirme: Paydaşlardan gelen geri bildirimler alınır ve toplumsal sorumluluk stratejileri gözden geçirilir.
  5. Sürekli İyileştirme
    • İyileştirme Planları: İzleme ve değerlendirme sonuçlarına dayanarak, stratejiler ve uygulamalar sürekli iyileştirilir. Danışman, kuruluşun geliştirmeye açık olduğu alanları belirler ve gerekli değişikliklerin yapılması için bir plan hazırlar.
    • Eğitim ve Bilinçlendirme: Eğitimler sürekli hale getirilir, organizasyonun sosyal sorumluluk konusunda bilinçlenmesi sağlanır.
    • Sürekli İyileştirme Döngüsü: ISO 26000’ün felsefesi, sürekli iyileştirmeyi destekler. Bu nedenle, sosyal sorumluluk uygulamalarının etkinliği zamanla yeniden gözden geçirilir ve gerekirse yeni hedefler belirlenir.

Danışmanlık Sürecinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

  1. Kuruluşun İhtiyaçlarına Özel Yaklaşım: Her kuruluşun sosyal sorumluluk ihtiyaçları farklıdır. Danışmanlık süreci, her kuruluşun özel durumuna ve paydaşlarının beklentilerine göre özelleştirilmelidir.
  2. Paydaş Katılımı: ISO 26000, paydaşların beklentilerini dikkate almayı önemser. Bu nedenle, danışmanlık süreci boyunca tüm önemli paydaşların görüşleri alınmalı ve onların ihtiyaçları göz önünde bulundurulmalıdır.
  3. Üst Yönetimin Katılımı: Sosyal sorumluluk ve sürdürülebilirlik stratejilerinin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için kuruluşun üst yönetiminin desteği ve katılımı büyük önem taşır. Üst yönetim, süreci yönlendirmeli ve tüm organizasyona bu konuda örnek olmalıdır.
  4. Yasal Uyum ve Uluslararası Standartlar: Danışmanlar, ISO 26000’in yanı sıra, kuruluşun faaliyet gösterdiği ülke ve bölgedeki yasal düzenlemelere de dikkat etmelidir. Yasal uyum sağlanması, sosyal sorumluluk stratejilerinin etkili olabilmesi için önemlidir.
  5. İzleme ve Raporlama: Danışmanlık sürecinde belirli bir izleme ve raporlama düzeni kurulmalıdır. Performans göstergeleri oluşturulmalı ve düzenli raporlar hazırlanmalıdır. Bu raporlar, hem iç değerlendirmeleri hem de dış paydaşlarla yapılacak iletişimi destekler.

ISO 26000 için danışmanlık sürecinin sonunda, kuruluşun toplumsal sorumluluk alanındaki uygulamaları daha etkili hale gelir. Bu süreç, sadece ISO 26000’in ilkelerine uygunluk sağlamakla kalmaz, aynı zamanda kuruluşun sosyal sorumluluk konusunda daha şeffaf, sürdürülebilir ve etik bir yaklaşım geliştirmesine katkı sağlar. Danışmanlık sürecinin başarıyla tamamlanması, kuruluşun toplumsal ve çevresel etkilerini olumlu yönde artıracak, aynı zamanda toplumsal sorumluluk bilincini organizasyona yayacaktır.

Sonuç olarak, ISO 26000 danışmanlık süreci, organizasyonların toplumsal sorumluluk hedeflerine ulaşmalarını sağlamak için rehberlik ve desteği içerir. Bu süreç, sadece bir yönergeyi takip etmekten ziyade, kuruluşların sosyal sorumluluk alanındaki kültürlerini oluşturmak ve sürekli iyileştirmeye dayalı bir sistem kurmak için kritik bir adımdır.

“Daha ayrıntılı bilgi için Sistem Belgelendirme Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”