Exproof Ekipman

Exproof İngilizce ‘’explosion proof’’ kelimelerinden gelmektedir. Exproof ekipman; patlayıcı ortamlarda kullanılmaya müsait, kıvılcım(ark) oluşturmayan ekipmandır. Bir ekipman exproof özelliğe sahip ise, üzerinde εx işareti bulmalıdır. Patlayıcı ortamlarda kullanılan her elektrikli ekipman exproof özelliğe sahip olmalıdır.

Exproof özelliğe sahip olmanın ana yöntemlerinden birisi yalıtkanlığın iyi olmasıdır. Bilindiği üzere iklim koşullarından, kullanıcı kaynaklı, zamanla deformasyon vb. birçok unsurdan dolayı yalıtkanlık azalmaktadır. Bu nedenle exproof ekipmanlar düzenli aralıklarda kontrol edilmelidir.

Exproof (patlama korumalı) ekipmanlar, patlayıcı ortamların bulunduğu yerlerde kullanılan ve bu ortamlarda güvenli bir şekilde çalışabilen cihazlardır. Bu ekipmanlar, enerji üretimi, kimya endüstrisi, madencilik, petrokimya, gıda üretimi ve benzeri sektörlerde yaygın olarak kullanılır. Patlayıcı gazlar, buharlar veya tozlar ile temas edebilecek ortamlarda kullanıldıkları için, normal ekipmanlar patlama riski oluşturabileceğinden, Exproof ekipmanlar özel tasarımlar ve özellikler taşır.

Bu yönetmeliğin kapsamına bakıldığında ‘’Muhtemel patlayıcı ortamlarda kullanılmak üzere tasarlanmış teçhizat ve koruyucu sistemler’’ olduğu görülmektedir. İş ekipmanının normal periyodik muayenelerine ilaveten, exproof ekipman özelliklerine sahip olup olmadığı (TS EN 60079 ve TS EN ISO 80079 serisi standartları dikkate alınarak) ayrıca kontrol edilmelidir.

Exproof Ekipmanların Tasarım ve Standartları

Exproof ekipmanlar, patlamayı engellemek veya patlamanın ekipman dışında kalmasını sağlamak için çeşitli tasarım yöntemlerine sahip olabilir. Bu ekipmanlar, genellikle aşağıdaki güvenlik sınıflandırmalarına göre belirli standartlara uygun olmalıdır:

  1. ATEX (ATmosphères EXplosibles): Avrupa’da patlayıcı ortamlarda kullanılan cihazlar için geçerli olan düzenlemelerdir. Bu düzenlemeler, cihazların sınıflandırılmasını, işaretlenmesini ve güvenlik özelliklerini belirler.
    • ATEX 95 Direktifi (2014/34/EU): Patlayıcı ortamlarda kullanılan ekipmanların tasarım, üretim ve pazarlama için gereklilikleri belirler.
    • ATEX 137 Direktifi (1999/92/EC): Çalışanların patlayıcı ortamlarla ilişkili tehlikelere karşı korunması için alınması gereken önlemleri belirler.
  2. IECEx (International Electrotechnical Commission): Uluslararası bir sistemdir ve Exproof ekipmanların dünya çapında kabul görmesini sağlar. IECEx, Exproof ekipmanların güvenliğini ve uygunluğunu belirler.
  3. UL (Underwriters Laboratories) ve FM (Factory Mutual): Amerikan standartlarıdır ve özellikle Kuzey Amerika’da kullanılır. Bu sertifikalar, ekipmanların patlama risklerini minimize etmek için gerekli güvenlik tedbirlerine sahip olduğunu gösterir.

Exproof Ekipmanlarının Çeşitleri

Exproof ekipmanlar, çeşitli endüstriyel ihtiyaçlara göre farklı türlerde üretilir. Bazı yaygın Exproof ekipman türleri şunlardır:

  • Exproof aydınlatma sistemleri: Patlayıcı ortamlarda kullanılabilen, özel muhafaza yapısına sahip ışık kaynaklarıdır.
  • Exproof motorlar: Elektrik motorları, patlayıcı gaz veya toz ortamlarında çalışacak şekilde tasarlanır.
  • Exproof elektrik panoları ve kontrol cihazları: Elektrik devrelerinin kontrolü ve korunması için kullanılan ekipmanlar.
  • Exproof ölçüm ve izleme cihazları: Termometreler, basınç sensörleri gibi cihazlar, patlayıcı ortamda güvenle kullanılmak üzere tasarlanır.

Exproof Ekipmanların Periyodik Kontrolü

Exproof ekipmanların güvenli bir şekilde çalışmaya devam edebilmesi için belirli periyotlarla kontrol edilmesi gerekmektedir. Bu kontroller, ekipmanların patlayıcı ortamlarda güvenli bir şekilde çalışıp çalışmadığını doğrulamak için yapılır.

  1. Görsel İnceleme

    • Ekipmanların dış yapısı, muhafazası, bağlantı noktaları ve montaj yerleri kontrol edilir.
    • Yıpranmış, hasar görmüş veya koruyucu kaplamaları hasar görmüş ekipmanlar belirlenir.

  2. Elektriksel Kontroller

    • Kabloların ve bağlantıların sağlamlığı, yalıtımının durumu, topraklama sistemlerinin doğruluğu kontrol edilir.
    • Elektriksel devrelerin izolasyonu, sızıntı akımlarının varlığına karşı denetlenir.

  3. Koruma Mekanizmalarının Testi

    • Ekipmanlarda kullanılan patlama önleyici mekanizmaların (örneğin, basınç kontrolü, sıcaklık sınırlamaları) düzgün çalışıp çalışmadığı test edilir.
    • Ekipmanın gaz veya toz sızdırmazlığı, patlama koruma özellikleri test edilir.

  4. Sertifikasyon ve Etiketleme Kontrolleri

    • Ekipmanın üretici sertifikaları ve ATEX/IECEx sertifikaları geçerli mi diye kontrol edilir.
    • Ekipman üzerindeki etiketlerin okunabilir ve doğru olup olmadığı denetlenir.

  5. İşlevsel Testler

    • Cihazın tüm işlevselliği, örneğin bir elektrik motorunun düzgün çalışıp çalışmadığı veya aydınlatma sisteminin yeterli ışık sağlıyor olup olmadığı kontrol edilir.

  6. Alevli Testler ve Basınç Testleri

    • Ekipman, üretici tarafından belirlenen test protokollerine uygun olarak alevli veya basınçlı testlere tabi tutulabilir.

Periyodik Kontrol Sıklığı

Exproof ekipmanların periyodik kontrolleri, yerel düzenlemelere, ekipmanın türüne ve kullanım koşullarına bağlı olarak değişebilir. Ancak genel olarak, her yıl veya her iki yılda bir kontrollerin yapılması önerilir. Ayrıca, ekipmanın kullanımı sırasında herhangi bir arıza, aşırı ısınma veya fiziksel hasar meydana gelirse, derhal kontroller yapılmalıdır.

Exproof ekipmanların periyodik kontrolü, patlayıcı ortamlarda güvenliğin korunması açısından hayati öneme sahiptir. Bu ekipmanlar, sadece doğru kullanım ve bakım ile güvenli bir şekilde çalışabilir. Düzenli kontrollerin yapılması, ekipmanların uzun ömürlü olmasını sağlar ve olası bir patlama riskini ortadan kaldırır.

“Daha ayrıntılı bilgi için Periyodik Kontrol Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”