ISO 14064-1 Karbon Ayak İzi 

Karbon ayak izi, bir bireyin, kuruluşun veya etkinliğin neden olduğu doğrudan ve dolaylı sera gazı emisyonlarının toplamıdır. Genellikle karbondioksit eşdeğeri (CO₂e) cinsinden ölçülür.

ISO 14064-1, karbon ayak izinin hesaplanması ve raporlanması için uluslararası bir standarttır. Özellikle sera gazı (GHG) emisyonlarının ölçülmesi ve yönetilmesine odaklanır.

ISO 14064-1 Standarttı Nedir ?

ISO 14064-1, kuruluşların sera gazı emisyonlarını ve uzaklaştırmalarını (emisyon azaltımları) belirlemesine, raporlamasına ve doğrulamasına yönelik bir çerçeve sunar. Bu standart, kuruluşların:

  1. Karbon Ayak İzini (doğrudan ve dolaylı emisyonları) hesaplamasını,
  2. Emisyon Kaynaklarını Tanımlamasını,
  3. Azaltım Stratejilerini ve Hedeflerini Planlamasını,
  4. Doğrulama ve Raporlama Prosedürlerini uygulamasını sağlar.

ISO 14064-1, kuruluş seviyesinde sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının hesaplanması ve raporlanması için ilkeleri ve gereksinimleri belirler. Standart, kuruluşların sera gazı envanterlerini tasarlamaları, geliştirmeleri, yönetmeleri, raporlamaları ve doğrulamalarına ilişkin rehberlik sağlar.

ISO 14064-1 Kapsamındaki Emisyon Türleri

Kapsam 1 (Doğrudan Emisyonlar): Kuruluşun kendi tesislerinde ve araçlarında yakıt yakılması sonucu oluşan emisyonlar.

Kapsam 2 (Dolaylı Enerji Emisyonları): Satın alınan elektrik, ısı veya buhar üretiminden kaynaklanan emisyonlar.

Kapsam 3 (Diğer Dolaylı Emisyonlar): Tedarik zinciri, çalışan seyahatleri ve atık yönetimi gibi faaliyetlerden kaynaklanan emisyonlar.

Faydaları

  • Şeffaflık Sağlar: Emisyonların detaylı bir şekilde raporlanması, paydaşlara güven verir.
  • Mevzuata Uyum: Çevresel düzenlemelere ve uluslararası yükümlülüklere uyum kolaylaşır.
  • Rekabet Avantajı: Yeşil sertifikalar ve sürdürülebilirlik projeleri sayesinde marka değeri artar.
  • Azaltım Stratejileri: Karbon azaltım planlarının oluşturulmasına ve uygulanmasına olanak tanır.

Kimler Uygulayabilir

  • Sanayi kuruluşları
  • Enerji ve üretim sektörü
  • Hizmet sektörü
  • Kamu kurumları ve yerel yönetimler

ISO 14064-1, karbon yönetimi ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak isteyen tüm kuruluşlar için önemli bir araçtır.

Sera Gazı Emisyon Kategorileri

ISO 14064-1 standardı, sera gazı emisyonlarını 6 farklı kategoriye ayırır:

  1. Kategori 1: Doğrudan Sera Gazı Emisyonları
    Kuruluşun sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan doğrudan salınan emisyonlar.
  2. Kategori 2: İthal Enerjiden Kaynaklı Dolaylı Sera Gazı Emisyonları
    Satın alınan elektrik, ısı veya buhar gibi enerjilerin tüketiminden kaynaklanan dolaylı emisyonlar.
  3. Kategori 3: Ulaşımdan Kaynaklanan Dolaylı Sera Gazı Emisyonları
    Kuruluşun faaliyetleriyle ilişkili ulaşım süreçlerinden kaynaklanan dolaylı emisyonlar.
  4. Kategori 4: Kuruluş Tarafından Kullanılan Ürünlerden Kaynaklanan Dolaylı Sera Gazı Emisyonları
    Kuruluşun kullandığı ürünlerin üretimi ve taşınması sırasında oluşan dolaylı emisyonlar.
  5. Kategori 5: Kuruluştaki Ürünlerin Kullanımıyla İlişkili Dolaylı Sera Gazı Emisyonları
    Kuruluşun ürettiği veya sattığı ürünlerin müşteriler tarafından kullanımı sırasında oluşan dolaylı emisyonlar.
  6. Kategori 6: Diğer Kaynaklardan Dolaylı Sera Gazı Emisyonları
    Yukarıdaki kategorilere girmeyen diğer dolaylı emisyonlar.

Karbon Ayak İzi Hesaplama

ISO 14064-1 standardı, sera gazı (GHG) emisyonlarının hesaplanması ve raporlanması için bir çerçeve sunar. Bu standart, bir kuruluşun karbon ayak izini belirlemesine, yönetmesine ve raporlamasına yardımcı olur.

ISO 14064-1 Kapsamları

  1. Kapsam 1 (Scope 1):
    • Doğrudan emisyonlar (kuruluş tarafından kontrol edilen kaynaklardan gelen emisyonlar).
    • Örnekler: Fabrikalarda yakıt kullanımı, şirket araçlarından kaynaklanan emisyonlar.
  2. Kapsam 2 (Scope 2):
    • Dolaylı enerji emisyonları (satın alınan elektrik, buhar, ısı ve soğutma gibi enerjilerin kullanımı).
    • Örnekler: Elektrik tüketiminden kaynaklanan emisyonlar.
  3. Kapsam 3 (Scope 3):
    • Diğer dolaylı emisyonlar (tedarik zinciri, lojistik, iş seyahatleri, atık yönetimi gibi kuruluşun kontrolü dışında gerçekleşen faaliyetlerden kaynaklanır).
    • Örnekler: Tedarik zinciri faaliyetlerinden kaynaklanan emisyonlar.

Karbon Ayak İzi Hesaplama Adımları

  1. Veri Toplama:
    • Yakıt tüketimi (doğal gaz, benzin, dizel vb.)
    • Elektrik tüketimi (kWh cinsinden)
    • Su ve atık miktarı
    • Ulaşım faaliyetleri (km, yolculuk türleri)
    • Tedarik zinciri verileri
  2. Emisyon Faktörlerini Belirleme:
    • Her enerji kaynağı ve faaliyet için emisyon faktörleri belirlenir. (CO₂, CH₄, N₂O gibi sera gazları için).
    • Örneğin: 1 kWh elektrik tüketimi = 0.5 kg CO₂ eşdeğeri (ülke ve enerji kaynağına göre değişebilir).
  3. Hesaplama Formülü:Toplam Emisyon=Tüketim×Emisyon Faktoru Toplam \, Emisyon = Tüketim \times Emisyon \, Faktörü
  4. Raporlama:
    • Hesaplama sonuçları ISO 14064-1 standardına uygun şekilde raporlanır.
  5. Doğrulama:
    • Üçüncü taraf doğrulama süreci ile verilerin güvenilirliği test edilir.

Örnek Hesaplama:

  • Elektrik Tüketimi: 10.000 kWh
  • Emisyon Faktörü: 0.4 kg CO₂/kWh

10,000×0.4=4,000 kg CO2 (4 ton CO2)10,000 \times 0.4 = 4,000 \, kg \, CO₂ \, (4 \, ton \, CO₂)

Karbon Ayak İzi Doğrulama

ISO 14064-1 standardına göre karbon ayak izi hesaplama süreci şu adımları içerir:

  1. Kapsam Belirleme
    Hesaplamaya dahil edilecek faaliyetlerin ve sınırların belirlenmesi.
  2. Veri Toplama
    Enerji tüketimi, yakıt kullanımı, ulaşım faaliyetleri ve diğer ilgili verilerin toplanması.
  3. Emisyon Faktörlerinin Belirlenmesi
    Her bir faaliyet için uygun emisyon faktörlerinin seçilmesi.
  4. Emisyonların Hesaplanması
    Toplanan veriler ve emisyon faktörleri kullanılarak toplam emisyonların hesaplanması.
  5. Raporlama ve Doğrulama
    Hesaplama sonuçlarının raporlanması ve bağımsız bir üçüncü tarafça doğrulanması.

ISO 14064-1 Standardının Faydaları

  • Şeffaflık ve Güvenilirlik: Standart, sera gazı emisyonlarının hesaplanması ve raporlanmasında tutarlılık sağlar, bu da paydaşlar arasında güven oluşturur.
  • Mevzuata Uyum: Çevresel düzenlemelere ve uluslararası iklim değişikliği anlaşmalarına uyumu kolaylaştırır.
  • Rekabet Avantajı: Sürdürülebilirlik performansını artırarak, pazarda rekabet avantajı sağlar.
  • Risk Yönetimi: İklim değişikliğiyle ilgili risklerin belirlenmesi ve yönetilmesine yardımcı olur.
  • Sürekli İyileştirme: Emisyon azaltma hedeflerinin belirlenmesi ve izlenmesi için bir temel oluşturur.

ISO 14064-1 ve Diğer Standartlarla İlişkisi

ISO 14064-1, diğer çevre yönetim sistemleri ve standartlarıyla uyumlu olacak şekilde tasarlanmıştır. Özellikle ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi standardı ile entegre bir şekilde kullanılabilir. Ayrıca, ürün bazında karbon ayak izi hesaplamaları için ISO 14067 standardı kullanılmaktadır.

Karbon Ayak İzi Hesaplama

ISO 14064-1 Karbon Ayak İzi Doğrulama, kuruluşların sera gazı (GHG) envanterlerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini sağlamak amacıyla gerçekleştirilen bağımsız bir değerlendirme sürecidir. Bu doğrulama, sera gazı emisyonlarının raporlanmasının uluslararası standartlara uygun olup olmadığını kontrol eder.

Doğrulama Süreci

1. Hazırlık ve Planlama

  • Sınırların Belirlenmesi: Doğrulamaya dahil edilecek faaliyetler ve süreçlerin kapsamı belirlenir.
  • Veri Toplama: Kuruluş tarafından sağlanan tüm emisyon verileri ve destekleyici belgeler hazırlanır.
  • Hedeflerin Tanımlanması: Doğrulama sürecinin amacı ve raporlamada ele alınacak kapsamlar belirlenir.

2. Dokümantasyon İncelemesi

  • Veri Doğruluğu: Toplanan verilerin kaynakları kontrol edilir ve geçerliliği değerlendirilir.
  • Metodoloji Uygunluğu: Emisyonların hesaplanmasında kullanılan yöntemler ve emisyon faktörlerinin doğruluğu kontrol edilir.
  • Sera Gazı Envanteri: Kapsam 1, Kapsam 2 ve Kapsam 3 emisyonlarının belirlenmesi ve doğru sınıflandırılması sağlanır.

3. Yerinde Denetim ve İnceleme

  • Saha Ziyareti: Doğrudan ve dolaylı emisyon kaynakları yerinde incelenir.
  • Süreç Kontrolleri: Enerji tüketimi, atık yönetimi, ulaşım ve üretim süreçlerinden kaynaklanan emisyonların izlenmesi sağlanır.
  • Örnekleme: Rastgele seçilen veri örnekleriyle hesaplamalar karşılaştırılır.

4. Raporlama ve Bulguların Değerlendirilmesi

  • Uygunsuzlukların Belirlenmesi: Eksiklikler ve hata kaynakları belirlenir ve raporlanır.
  • Düzeltici Eylemler: Gerekli düzeltmeler yapılarak hatalar giderilir.
  • Sonuç Raporu: Tüm doğrulama süreci belgelenir ve kuruluşlara detaylı bir rapor sunulur.

5. Sertifikasyon ve Onay

  • Başarılı doğrulama sonucunda kuruluş, bağımsız doğrulayıcı tarafından verilen bir ISO 14064-1 uygunluk sertifikası alır.
  • Bu sertifika, kuruluşun emisyon hesaplama ve raporlama sisteminin uluslararası standartlara uygunluğunu kanıtlar.

Doğrulama Neden Önemlidir?

  1. Yasal Uyumluluk: Mevzuat gereksinimlerini karşılar.
  2. Şeffaflık: Emisyon verilerinin doğruluğunu ve güvenilirliğini artırır.
  3. Karbon Azaltım Stratejileri: Emisyon azaltımı ve sürdürülebilirlik hedeflerini destekler.
  4. Pazar İtibarı: Yeşil ekonomiye uyum sağlayarak kurumsal itibar kazandırır.
  5. Karbon Ticareti: Emisyon ticaretinde güvenilirlik sağlar ve karbon kredilerinin geçerliliğini garanti eder.

Doğrulama Yapan Kuruluşlar

ISO 14064-1 doğrulaması, akredite olmuş bağımsız üçüncü taraf kuruluşlar tarafından gerçekleştirilir.

“Daha ayrıntılı bilgi için Sürdürülebilirlik Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”