Topraklama Ölçümü


Topraklama ölçümü, bir elektrik tesisatında topraklama sisteminin etkinliğini ve güvenilirliğini belirlemek için yapılan bir testtir. Topraklama sistemi, elektrik tesisatının güvenliği için hayati öneme sahiptir; elektrik kaçaklarını toprağa ileterek insanları, ekipmanları ve tesisatı elektrik çarpmalarından ve aşırı voltajlardan korur.

Topraklama Ölçümünün Amacı

  1. Topraklama Direncini Belirlemek: Topraklama direnci, elektrik akımının toprağa iletilirken karşılaştığı direnci ifade eder. Bu direncin belirlenen sınır değerler içinde olması gerekir.
  2. Sistem Güvenliğini Doğrulamak: Sistemin yasal standartlara ve güvenlik normlarına uygun olup olmadığını kontrol etmek.
  3. Ekipman Koruması: Elektrik kaçaklarının ekipmanlara zarar vermesini önlemek.
  4. Arıza Tespiti: Topraklama sistemindeki olası kopuklukları veya zayıflıkları tespit etmek.

Topraklama Ölçümü Nasıl Yapılır

  1. Dört Kutuplu (Wenner Yöntemi):
    • Toprak elektrotu ve birkaç test probu ile yapılır.
    • Prob aralıkları belirli mesafelere yerleştirilir.
    • Cihaz, topraklama direncini hesaplamak için bir akım gönderir ve voltaj düşümünü ölçer.
  2. Üç Kutuplu Yöntem:
    • Topraklama elektrotu ile bir referans elektrot arasındaki direnç ölçülür.
    • Genellikle küçük tesislerde ve daha basit ölçümler için kullanılır.
  3. Topraklama Cihazı ile Ölçüm:
    • Taşınabilir bir topraklama ölçüm cihazı kullanılır.
    • Cihazın elektrotları yere çakılarak ölçüm yapılır.

Topraklama Ölçümünde Kullanılan Cihazlar

  • Topraklama Megeri: Direnç ölçümü yapmak için özel olarak tasarlanmış cihaz.
  • Dijital Multimetre: Basit ve küçük ölçümler için kullanılabilir.
  • Topraklama Test Cihazları: Daha kapsamlı ölçümler için tercih edilir.

Topraklama Ölçümü Standartlar ve Yönetmelikler

Topraklama ölçüm değerleri, ülkeden ülkeye ve kullanılan standartlara göre değişiklik gösterebilir. Türkiye’de bu ölçümler genellikle TS EN 62305, TS 60364, ve benzeri standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

Düzenli olarak yapılması gereken bu ölçümler, özellikle işletmelerde iş güvenliği yasaları gereği zorunludur.

Topraklama Ölçümünün Temel Amacı

  1. Topraklama direncini ölçmek: Sistemin ne kadar iyi bir şekilde toprağa bağlandığını anlamak.
  2. Güvenlik kontrolleri: Topraklama sisteminin elektrik şoklarına ve yangın riskine karşı koruma sağladığını doğrulamak.
  3. Yasal uyumluluk: Elektrik tesisatlarının yerel yönetmelik ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek.

Topraklama Ölçümünde Kullanılan Yöntemler

  • Üç elektrotlu yöntem: Referans toprak elektrodu ve test elektrotları kullanılarak toprak direnci ölçülür.
  • İki elektrotlu yöntem: Özellikle mevcut topraklama sistemlerinin testi için hızlı ve pratik bir yöntemdir.
  • Döngü empedans ölçümü: Elektrik tesisatlarında kullanılan topraklama devresinin empedansını ölçer.

Bu ölçümler genellikle özel cihazlar (örneğin topraklama test cihazları) ile yapılır ve uzmanlar tarafından gerçekleştirilir. Test sonuçlarına göre topraklama sisteminde gerekirse iyileştirme yapılabilir.

Topraklama Ölçümü Tesislerinde Ölçme ve Denetleme

Topraklama ölçümü ve topraklama raporu oluşturulması esnasında yapılacak işlemler yönetmelik madde 10-a ‘da açıklandığı üzere aşağıdaki gibidir. Bu işlemler periyodik olarak kontrol edilmektedir.

  • Gözle muayene,
  • Koruma iletkenlerinin ana ve tamamlayıcı potansiyel dengeleme iletkenleri bağlantılarının sürekliliğinin ölçülmesi ve denetlenmesi,
  • Elektrik tesisinin yalıtım direncinin ölçülmesi ve denetlenmesi,
  • Toprak özdirencinin ölçülmesi,
  • Topraklama direncinin ölçülmesi,
  • Beslemenin otomatik kesilip kesilmediğinin denetlenmesi,
  • Çevrim empedansının kontrolü,
  • Hata akımı koruma düzeninin kontrolü

Şeklinde sıralanmaktadır. Yetkili mühendis tarafından yapılacak olan işlemler esnasında yönetmelik ek-p de verilen şekilde formların kullanılması önerilmektedir.

Topraklama Ölçümü ve Topraklama Raporu Periyotları

Periyotlar, çeşitli topraklama tesislerinin işletme dönemi içerisinde muayene işlemleri, ölçme ve denetleme işlemlerine ilişkin tavsiye edilen periyotlar şu şekildedir:

  • Elektrik üretim, iletim ve dağıtım tesisleri için 2 yıl,
  • Enerji nakil ve dağıtım hatları için 5 yıl,

Sanayi tesisleri ve ticaret merkezleri için

  • Topraklamalara ilişkin dirençlerin, muayene ve ölçülmesi için 1 yıl,
  • Topraklama tesisleri ile ilgili diğer muayene, ölçme ve kontroller için 2 yıl,

Sabit olmayan tesisler için

  • Sabit işletme elemanları için 1 yıl,
  • Yer değiştirebilen işletme elemanları için 6 ay,

Parlayıcı, patlayıcı tehlikeli ve zararlı maddelerle çalışılan iş yerleri ve işlerde alınacak tedbirler hakkında tüzük kapsamındaki topraklama tesisleri ile ıslak ortamlarda çalışılan iş yerlerindeki topraklama tesislerinin muayene, ölçme ve denetleme periyotları 1 yılı aşamaz.

“Daha ayrıntılı bilgi için Test & Ölçüm Departmanı ile iletişime geçebilirsiniz.”